पराइ भुमीमा रहेर मनाइएको आफ्नो सुनसान चाडवाड

नेपालीहरु कला र सँस्कृतीका धनि छन उनिहरु जहा जान्छन आफ्नो सँस्कृती सँस्कार सँग सँगै वोकेर लगेका हुन्छन। विश्वमा प्राय नेपालीहरु पुगेका ठाउमा आफ्नो सँस्कृती तथा नेपाली समाजमा सिकेका सँस्कारहरु आफ्नै तरीकाले मनाउछन होला भन्ने मैले सोचेकी छु । होलान कति पय नेपालीहरुले सबै चाडवाडलाई उत्तिकै महत्वका साथ मान्दैनन जति महत्वका साथ उनीहरुका आफ्नो पारिवारीक पृष्ठभुमी बाट सिकेर आएका हुन्छन । मैले यहा भन्न लागेको कुरा के भने कतिपय नेपालीहरु विदेश छिरे पछि उहि वातावरणलाई अँगाल्ने र उनैको सिको गर्ने अनि आफ्नो मौलिक चाडवाडलाई विर्सने गर्छन । तर पनि प्राय हिन्दु समाजमा जन्मेर उहि सँस्कार र सँस्कृतिलाई पछ्याउदै आएका करिव आधा भन्दा बढी परदेशमै रहेका नेपालीहरुले दशै र तिहारलाई निकै महत्वका साथ हेरिन्छ ।
विगतका करिव पच्चिस तिसौ वसन्त पार गर्दा सम्म दशै तथा तिहारको रमझममा आफ्नै करेसा वारीमा वसेर मनाइ रहेकोले खासै त्यस्तो अनौठो लागेन । दशै तथा तिहारको त्यो उल्लासमय वातावरणलाई आफैले चुम्नु पाउदाको त्यो क्षण मानसपटलको एक कुनामा स्थगित गरेर यो पटक सार्है खल्लो दशै सकियो । फेसबुकका भित्ताहरुमा साथी भाइले दशैको शुभकामना छ्यास्छ्यास्ती आदान प्रदान गर्न थाले पछि मात्र ए दशै पो लागेछ जस्तो भयो । त्यस पश्चात जि डब्लु एस युके द्वारा दशै तथा तिहारको शुभकामना आदान प्रदान कार्यक्रमको आयोजना गरेका रहेछन जव त्यहा केही नेपालीहरुको जमघट र उनीहरुको मुख वाट दशैको शुभकामनाका ओइरोहरु ओकलिए पछि मात्र दशै लागेको भान भयो । कुन दिन घटस्थापना कुन दिन नवरात्री पनि थाहा नहुने यो भदौमा आँखा फुटेको गोरु जहिले हरियो देख्छ भने झै सधै एकैनासे वातावरणले कुन दिन कुन वार पनि थाहा नहुने म जस्ता अल्छे लस्याङ्ग्रेहरुलाई भने यस्तो भेटघाट कार्यक्रमले केही चाडवाडको झझल्को दिलायो। वल्ल याद आयो वितेका सालमा सवै परिवार सँगै बसेर मनाइएको दशै । अझ त्यो दशै तथा तिहारको शुभकामना साँझमा प्रस्तुत नेपाली नृत्यहरुले हाम्रो साथीहरुको याद पनि दिलायो ।

यहा विना प्रसँग नै भए पनि दशै तथा तिहारको शुभकामना आदान प्रदानको दिन खिचिएको तस्विरहरु यहाहरु सँग पनि बाड्ने जमर्को गरेकी छु । यो जि डब्ल्यु एस को समुह लगाएत हामी परदेशीएका नेपालीहरुको तर्फबाट दशै तथा तिहारको शुभकामना हो भनि सम्झि दिनु होला ।











यो चाडवाड भन्ने कुरा पनि मानिसको चहलपहल आफु वरीपरीको वातावरणमा छाउन थाले पछि मात्र अल्लि हो कि जस्तो हुदो रहेछ । अव फेरी तिहार लाग्नै लागी सकेछ घरमा पनि खासै तिहारको रन्को नभएकोले खै के खै के भै रहेको छ । अस्तिको दिन सम्म खासै केही वास्ता थिएन हिजो मात्र साउथहल पुगे भारतियहरुको भिडभाडमा दिपावलीको चहल पहल देखेर मात्र अहो साच्चै तिहार नजिकिएछ भन्ने भान भो । एउटा मनले घरको याद दिलायो । घरको वरिपरि ढकमक्क फुलेका ति सयपत्री र मखमली फुलले घरको वातावरण नै अर्कै भएको होला । वारी भरी सुन्तला र जुनारको बोटमा फल लागेर लटरम्म भएका होलान् । विगतका दशै तिहारमा काठमाण्डौबाट घर पुग्दा आमा वा ले आफूलाई भनेर राखी दिएको एउटा सिङ्गै बोट सुन्तला पनि यो पटक त अस्ती नै बेची सक्नु भयो होला । अव केही दिनमा आमाले ति फुलहरु टिपेर गासी घरको झ्याल तथा ढोकामा सजाउनु हुनेछ सधैका वर्षमा मैले त्यो दृष्यहरु आफ्नै आखाले देख्न पाएकी थिए यो साल त त्यो पनि देख्न पाउदिन । हरेक साल दशै तथा तिहारमा मेरी आमा हामी छोरा छोरीको आगमनलाई स्वागत गर्न आतुर भएर रहनु हुन्थ्यो त्यो पनि यो आउने तिहारमा सुनसान हुने भएको छ । हामी छ जना छोरा छोरी मध्यमा सवै भेला नभए पनि करिव ४ जना त भेला हुन्थ्यौ नै यो दशै र तिहार त सुनसान नै रहने भयो । जे होस बाबा र आमाको जीवनमा यही वर्ष सुनसाने चाडवाड आएको छ ।
चाडवाड साथी भाइको कुराले अझ मन तुल्वुलाइ रहेको छ। सधैको झै दाइ भाइको पुजा साथै दे्उसी भैलोको रमझम त्यो साँझहरु । साथीहरु सँग हुलाकटोलको त्यो हाउजी खेल्न गएका कुराहरु अझै पनि मानस्पटलमा ताजै भएर उभीएको छ । हुनत एक तरिकाले मेरो लागी यो तिहार सधैको भन्दा फरक त छ नै अझ अर्को कुरा एक दशक देखी भाई टिका लगाउन नपाए रहेको दाइ सँग तिहार मनाउने तयारीमा जुटेकी छु तर पनि पराइ भुमीमा खै कता के नमिल्ने के नमिल्ने ? यदि यो तिहारमा दाई र म सवै परिवार सँग हाम्रो नेपालको घरमा हुन पाएको भए......मनको तृष्णा न हो कहिले पनि सन्तुष्टि त हुदैन तर पनि यो भै दिए त्यो भै दिए भन्ने चाहाना हुदो रहेछ ।

जे होस हाम्रो समाजले सिकाएका सँस्कृती सँस्कार आफ्नो आफ्नो तरिकाले आफुले सक्ने किसीमले मनाउनै पर्छ । जो जो परिवार सँग हासी खुसिले यो चाडवाड मनाइ रहनु भएको छ उहाहरुलाइ पनि शुभकामना जो जो म जस्तै विरानो भुमीमा मै जस्तो कुन दिन कुन पुजा कुन दिन के हो भएर पनि चाडवाड मनाइ रहनु भएको छ उहाहरुलाई पनि शुभकामना ।